ادبیات عرب

                                                                     مفاخر و بزرگان

در سیر تدوین و رشد علوم ادبیات عرب افراد بسیاری زحمت کشیده اند که نتایج تلاش این بزرگان اکنون به صورت کتب و رساله نمایان است و طلاب و پژوهشگران این عرصه از آنها استفاده می کنند

در این بخش برآنیم تا به بیان زندگی بزرگان و مفاخر این راه بپردازیم تا طالبان این علوم را مشوقی باشد در راه فرا گیری و نشر این علومی که خدمتگزار فهم سخنان قرآن و ائمه اطهار می باشند

در اولین بخش این موضوع به بیان زندگی محمود بن عمر بن محمد بن عمر خوارزمی معروف به ابو القاسم زمخشری صاحب تفسیر کشاف می پردازیم

برای مطالعه بیوگرافی ایشان به ادامه مطلب مراجعه کنید

یکی از احکام مبتلا به احکام ذبح می باشد که فقهاء شیعه از جمله شرایط ذبح صحیح را بردن نام خدا هنگام ذبح می دانند بخلاف ابو حنیفه که بردن نام خدا را شرم حلیت نمی داند بلکه طبق نظر ایشان اگر کسی نام خدا را نبرد یاز هم صحیح است در این مرود استدلالی هم آورده اند که آن را بیان می کنیم و از نحویون شیعه می خواهیم که از مذهب خود دفاع کنند و استدلال آنها را رد کنند:                                        

مغنی اللبیب جزء کتبی است که مورد توجه علماء بوده است و از دیر باز در حوزه های علمیه تدریس می شده است این کتاب شامل 8باب میباشد که توسط نحوی بزرگ ابن هشام انصاری نوشته شده است که لینک دانلود آن را قرار داده ایم:

دریافت
حجم: 52.4 مگابایت

گویند: شاگردى از استادش پرسید که حروف زیاده چیست و چنداند؟ استاد در جواب گفت: «سألتمونیها»؛ شاگرد گمان برد که پیش از آن بپرسید و اکنون او را به جواب پیش احاله کرد؛ به استاد گفت: من بجز این بار نپرسیدم؛ استاد گفت: «الیوم تنساه»؛ شاگرد گفت: بخدا فراموش نکردم؛ استاد گفت: اى گول دو بار پاسخ پرسشت را بشنیدى.

و نیز آن ده حرف را این جمله «هویت السّمان» حائز است. آورده ‏اند که مبرد از مازنى درباره حروف زیاده پرسید، مازنى گفت:
 هویت السّمان فشیّبننی‏         و قد کنت قدما هویت السّمان‏     
 مبرد گفت: من تو را از حروف زیاده مى‏پرسم و تو براى من شعر انشاد مى‏کنى؟!
مازنى گفت: دوبار سؤالت را جواب دادم.
و دیگرى نیز نیکو سروده است:
 سئلت حروف الزائدات عن اسمها         فقالت و لم تبخل: «أمان و تسهیل‏     

منبع: هزار و یک کلمه، علامه حسن زاده آملی، ج‏5، صفحه391

متاسفانه کتب صرفی اصیل هم دچار سرنوشت کتب نحوی شدند و در این زمانه مهجور وافع گشته اند، در علم صرف باید کتبی متقن در محضر استادی ماهر خوانده شود تا محصل را از سرگردانی و غرق در کتب غیر لازم رهایی بخشد. محصل در صورت مطالعه کتب زیر در محضر استاد قادر خواهد بود کتب دیگر را در صورت تمایل به تنهایی مطالعه کند.

کسی که می خواهد در علم صرف قوی شود، ناگزیر باید 4 کتاب زیر را به ترتیب فرا بگیرد:

1. امثله و شرح امثله

2. صرف میر

3. تصریف و شرح تصریف تفتازانی

4. شرح نظام

کتب زیر جزو کتب درسی و اصلی نیستند و طالب در صورت تمایل می تواند آنها را مطالعه کند:

* مراح الارواح (در کنار شرح نظام)

* شرح رضی بر شافیه

* شرح خضر یزدی بر شافیه

* المنصف فی التصریف ابن جنی

* الممتع فی التصریف ابن عصفور

متاسفانه کتب اصلی و درسی علم نحو کمتر مورد توجه قرار می گیرند، در حالی که در سیر علمی علم نحو باید کتب متقن و اصلی این علم خوانده شود که محصل در صورت طی کردن این کتب در محضر استادی حاذق، از خواندن سایر کتب تا حد زیادی بی نیاز می شود و در صورت تمایل می تواند بدون استاد آنها را بخواند.

کسی که می خواهد در علم نحو قوی شود، ناگزیر باید 5 کتاب زیر را به ترتیب فرا بگیرد:

1. هدایه

2. صمدیه

3. النهجه المرضیه معروف به سیوطی

4. فوائد الضیاییه معروف به شرح جامی

5. مغنی اللبیب

کتب زیر جزو کتب درسی و اصلی نیستند و طالب در صورت تمایل می تواند آنها را مطالعه کند:

* قطر الندی و بل الصدی (در کنار سیوطی)

* همع الهوامع فی شرح جمع الجوامع (در کنار سیوطی)

* شرح رضی بر کافیه

* حاشیه الصبان

* خصائص ابن جنی (بسیار خوب)

سوالات را در نظرات پاسخ میدهیم.

همه ما روزانه لغات و کلمات زیادی را می شنویم و خیلی از کلمات به خاطر اینکه زیاد برای ما تکرار شده اند، دیگر به معنای اصلی آن توجه نمی کنیم و مفهومی کلی از آن در ذهنمان پدیدار می شود، در حالی که باید در تک تک الفاظ و کلمات دقت کنیم. این روزها نام تروریست های تکفیری و وهابیت تکفیری و امثال این ها را زیاد می شنویم و همان طور که گفتم مفهومی عام از این کلمه به ذهنمان می آید و شاید معنای وهابی های کافر و بی دین را از این کلمه برداشت کنیم، اما تا به حال به معنای لغوی و عمیق این کلمه توجه نکرده ایم.

برای فهم معنای کلمه "تکفیر" باید مطلبی را از ادبیات عرب نقل کنیم:

در زبان عربی (علم صرف) ابواب مختلفی برای ساخت افعال وجود دارد. وقتی ریشه ای را از یک باب به باب دیگر می بریم معنای آن ریشه، مطابق با آن باب تغییر می کند. "تکفیر" از ریشه ی "ک، ف، ر" است و به باب تفعیل برده شده است و معنای مختص این باب را گرفته است. این باب چند معنا دارد اما معنایی که مورد نظر ماست و در عرب برای این کلمه استعمال می شود معنای "نسبت" است.

توضیح بیشتر:

در کتاب شرح تصریف که از کتب متقن علم صرف است، در معانی باب تفعیل آمده است:

"... و لنسبه المفعول الی اصل الفعل، نحو فسّقته ای: نسبته الی الفسق"

مفهوم این جمله است که یکی از معانی باب تفعیل، معنای نسبت است، یعنی ریشه فعل را به شخص یا چیز دیگری نسبت می دهیم. مثلا وقتی می گوییم "فسّقتُه" یعنی به او نسبت فسق دادم یا می گوییم"کذّبته" یعنی به او نسبت دروغ دادم.

ریشه "ک، ف،ر" هم وقتی به باب تفعیل می رود، معنای نسبت را به خود می گیرد، "کفّرته" یعنی به او نسبت کفر دادم. و تکفیر که مصدر این باب است به این معناست: نسبت کفر را به کسی دادن.

نتیجه:

تکفیری یعنی کسی که به شخص یا اشخاصی نسبت کفر و بی دینی می زند و چون وهابیت ملعون به شیعیان نسبت کفر می دهند به آنان تکفیری گفته می شود.