ادبیات عرب

۸۶۳ بازدید

اجل و نعم کدامیک؟

در گفتارهای روزمره خود گاهی اوقات جملاتی را به مخاطبان می گوییم که یا باید آنها را تصدیق کنند و یا باید آنها را نفی کنیم که در زبان فارسی از کلماتی چون بله و خیر و ... استفاده می کنیم
اما در زبان عربی برای تصدیق جملات گوینده از کلماتی نظیر نعم و اجل و جیر و ... استفاده می کنیم.
اما سوال اینجاست که برای چه جملاتی از اجل و برای چه کلماتی از نعم استفاده کنیم به عنوان مثال آیا برای جمله {سوف تذهب } از کدام یک از این دو باید استفاده کنیم؟
پاسخ این سوال را به عهده دوستداران ادبیات عرب می گذاریم.
منتظر پاسخ های دوستان هستیم. البته در پست های بعدی جوابش را می گذاریم
۱۲۳۲ بازدید

کان در نظر ادباء و عرفاء

در ادبیات عرب یکی از اقسام کلمه فعل می باشد که احکام و اقسام متفاوتی دارد.
یکی از این اقسام به اعتبار تامه و ناقصه بودن افعال می باشد که به دو قسم ناقصه و تامه تقسیم می شود.
که یکی از این افعال کان می باشد که در نظر ادباء همانطور که گفته شد فعل ناقصه است اما در نظر عرفا......
(کان) در اصطلاح نحات از افعال ناقصه است که رفع اسم می دهد و نصب خبر و طایفه حکیمان و عارفان آن را(کلمه وجودیه) گویند و از آن تعبیر به (حرف وجودی) نیز می کنند چنانکه شیخ اکبر در آخر فص موسوی فصوص الحکم گوید:{لانً کان حرف وجودی) و شیخ الرءیس در فصل چهارم از مقاله نخستین از فن سوم از جمله اولی در منطق شفاء گوید:{و الکلمات الوجودیه هی کقولنا:صار یصیر و کان یکون ...} چنانچه در علم منطق کان و اخوات آن را (ادات زمانی ) گویند .
متاله سبزواری در لئالی فرموده است:
و ما رای الادیب فعلا ناقصا                              ففی القضایا هو ربط خالصا
زمانی الادات عند المنطقی                             بین اصطلاح الفرقتین فرٌق

به نثر الدراری علی نظم اللآلی که تعلیقات نگارنده بر لآلی منتظمه متاله سبزواری است رجوع شود

منبع:هزار و یک کلمه(کلمه397)

۲۲۸۸ بازدید

تعدیه افعال و نکته عرفانی

در کتب علم صرف مسطور است که افعال بر دو قسم هستند لازم و متعدی و لازم به اسباب مختلفی متعدی می شود و می تواند مفعول به بگیرد که از آن اسباب همزه باب افعال و حرف جر و تضعیف باب تفعیل
اما آیا فرقی بین این اسباب هست یا نه؟
در این باب نکته ای را از کتاب شریف هزار و یک کلمه علامه حسن حسن زاده آملی بیان می کنیم که نکته ای دقیق را بیان می کنند و بوسیله فرق بین این اسباب نکته عرفانی در باب توحید بیان می کنند
برای خواندن این نکته به ادامه مطلب مراجعه کنید
۱۶۳۶ بازدید

رنج نامه طلبگی


مرا مغنی اللبیبی بود روزی                                  فقاهت را امیدی بود روزی
چرا موج فتن در ما اثر کرد                                    مطولهای ما را مختصر کرد
معالم نردبان آسمان بود                                      چراغ راه استنباطیان بود
چرا برداشتند این نردبان را                                   چرا بستند راه آسمان را
کتاب علم را تلخیص کردند                                  به ما بیچارگان تدریس کردند
صرف میر و امثله یادش بخیر                               صیغه های مشکله یادش بخیر
حجره تاریک و تنگی داشتیم                               سفره بی آب و رنگی داشتیم
بحث، ما را عاشق خود کرده بود                          لمعه ما را لایق خود کرده بود
نفرت از هر خودستایی داشتیم                           خلق و خوی روستایی داشتیم
راه و رسم بندگی یادش بخیر                              روزگار سادگی یادش بخیر
کجا رفت آیین صوم و سکوت                                ابو حمزه خواندن هنگام قنوت
کجایند مردان کشف و شهود                                سرایر نشینان یوم الخلود
کجایند مردان شب زنده دار                                  خدایان اخلاص و علم و وقار
ما به بزم علم نامحرم شدیم                                زهر نوشیدیم و بی مرهم شدیم
بس که بر خوان شکم بنشسته ایم                       شاهراه علم بر خود بسته ایم
ما که سنگ علم بر سر می زنیم                           در سراب "نمره" پر پر می زنیم
به نام امتحان معتاد گشتیم                                  سراغ علم در خرداد گشتیم
درد مرشد داشتن کمرنگ شد                               قلب برخی بهر منصب تنگ شد
گر ز ارزشهای خود غفلت کنیم                             خویش را بی ارج و بی قیمت کنیم
ما کجا آسایش و آسودگی                                   ما کجا دنیا و این آلودگی
هر که جا برنخیزد مرد نیست                                هر که از میدان گریزد مرد نیست
خدایا دارم از شورا گلایه                                       شده این حوزه ها عین اداره
چرا پنجشنبه ها تعطیل هستیم؟                           چنین شد راه بر تحصیل بستیم
به حوزه این همه تعطیل لنگ است                         الاغ درس و تحصیلات لنگ است
اگر چه سالها در حوزه هستیم                               هنوز اندر خم یه کوچه هستیم
ز بهر نمره ما تحصیل کردیم                                    تجمل را به خود تحمیل کردیم
خداوندا چه علم این چه علم است؟                        که بهر نمره و پاس دو ترم است
ما به خورد و خواب عادت کرده ایم                           تکیه بر آرنج راحت کرده ایم
غم برای نوع عنوان می خوریم                                غصه آب و غم نان می خوریم
گفت عالم در کجا گردد هلاک                                 گفتمش در لقمه های شبهه ناک
شبهه خوارانند بی سوز و گداز                                بی نصیب از لذت راز و نیاز
می کنم در عالم آن روز سیر                                    یاد آن طلاب باهمت بخیر
عادت هر روزشان ایثار بود                                       قلبشان از نور حق سرشار بود
از چه رو ما خود فریبی می کنیم                              با هم احساس غریبی می کنیم
شیوه همسایگی در پیش بود                                 حرفهاشان واقعا بی نیش بود
ما چرا این راه را گم کرده ایم                                   اکثرا در نمره دربست برده ایم
نمره ها ما را اسیر خویش کرد                                 خلق را یکباره بی تشویش کرد
طفل تحقیق و تعلم خار شد                                   بحث کردن از عقاید عار شد
از حضور عالمان دین جدا                                        شد لباس پاک روحانی دو تا
ساعتی از روز را روحانی اند                                    ساعتی دیگر کت و شلواریند
خلق را در اشتباه انداختند                                      عزت خود را به چاه انداختند
تجمل قاتل علم است و تحصیل                                شده نوشابه ها بر سفره تذهیب
شده اصل ملاک درس ما بیست                               ز درس شیخ طوسی ها خبر نیست
ز مرشدهای رهرو کم خبر هست                              که دستورات بعضی کم اثر است
خداوندا چه درد است این چه درد است                      که فولاد دلم را آب کرده است
مرا ای دوست، درد طلبگی کشت                             چه درد است این، مرا شرمندگی کشت
شان ما بالاتر از این حرفهاست                                  عزت یک حوزه فوق جمله هاست
ما که باید صاف و مولایی شویم                                 ننگمان باشد که دنیایی شویم

منبع: نشریه حجره، شماره13و14، مهر و آبان 1383

۱۲۸۵ بازدید

حکم شیعه صحیح است یا حنفیه؟

یکی از احکام مبتلا به احکام ذبح می باشد که فقهاء شیعه از جمله شرایط ذبح صحیح را بردن نام خدا هنگام ذبح می دانند بخلاف ابو حنیفه که بردن نام خدا را شرم حلیت نمی داند بلکه طبق نظر ایشان اگر کسی نام خدا را نبرد یاز هم صحیح است در این مرود استدلالی هم آورده اند که آن را بیان می کنیم و از نحویون شیعه می خواهیم که از مذهب خود دفاع کنند و استدلال آنها را رد کنند:                                        

۱۲۷۶ بازدید

حکایتی در باب حروف زائده

گویند: شاگردى از استادش پرسید که حروف زیاده چیست و چنداند؟ استاد در جواب گفت: «سألتمونیها»؛ شاگرد گمان برد که پیش از آن بپرسید و اکنون او را به جواب پیش احاله کرد؛ به استاد گفت: من بجز این بار نپرسیدم؛ استاد گفت: «الیوم تنساه»؛ شاگرد گفت: بخدا فراموش نکردم؛ استاد گفت: اى گول دو بار پاسخ پرسشت را بشنیدى.

و نیز آن ده حرف را این جمله «هویت السّمان» حائز است. آورده ‏اند که مبرد از مازنى درباره حروف زیاده پرسید، مازنى گفت:
 هویت السّمان فشیّبننی‏         و قد کنت قدما هویت السّمان‏     
 مبرد گفت: من تو را از حروف زیاده مى‏پرسم و تو براى من شعر انشاد مى‏کنى؟!
مازنى گفت: دوبار سؤالت را جواب دادم.
و دیگرى نیز نیکو سروده است:
 سئلت حروف الزائدات عن اسمها         فقالت و لم تبخل: «أمان و تسهیل‏     

منبع: هزار و یک کلمه، علامه حسن زاده آملی، ج‏5، صفحه391

۴۳۶۳ بازدید

سیر علمی و مطالعاتی در علم صرف

متاسفانه کتب صرفی اصیل هم دچار سرنوشت کتب نحوی شدند و در این زمانه مهجور وافع گشته اند، در علم صرف باید کتبی متقن در محضر استادی ماهر خوانده شود تا محصل را از سرگردانی و غرق در کتب غیر لازم رهایی بخشد. محصل در صورت مطالعه کتب زیر در محضر استاد قادر خواهد بود کتب دیگر را در صورت تمایل به تنهایی مطالعه کند.

کسی که می خواهد در علم صرف قوی شود، ناگزیر باید 4 کتاب زیر را به ترتیب فرا بگیرد:

1. امثله و شرح امثله

2. صرف میر

3. تصریف و شرح تصریف تفتازانی

4. شرح نظام


کتب زیر جزو کتب درسی و اصلی نیستند و طالب در صورت تمایل می تواند آنها را مطالعه کند:

* مراح الارواح (در کنار شرح نظام)

* شرح رضی بر شافیه

* شرح خضر یزدی بر شافیه

* المنصف فی التصریف ابن جنی

* الممتع فی التصریف ابن عصفور


سوالات را در نظرات پاسخ میدهیم.
۵۱۳۶ بازدید

سیر علمی و مطالعاتی در علم نحو

متاسفانه کتب اصلی و درسی علم نحو کمتر مورد توجه قرار می گیرند، در حالی که در سیر علمی علم نحو باید کتب متقن و اصلی این علم خوانده شود که محصل در صورت طی کردن این کتب در محضر استادی حاذق، از خواندن سایر کتب تا حد زیادی بی نیاز می شود و در صورت تمایل می تواند بدون استاد آنها را بخواند.


کسی که می خواهد در علم نحو قوی شود، ناگزیر باید 5 کتاب زیر را به ترتیب فرا بگیرد:

1. هدایه

2. صمدیه

3. النهجه المرضیه معروف به سیوطی

4. فوائد الضیاییه معروف به شرح جامی

5. مغنی اللبیب


کتب زیر جزو کتب درسی و اصلی نیستند و طالب در صورت تمایل می تواند آنها را مطالعه کند:

* قطر الندی و بل الصدی (در کنار سیوطی)

* همع الهوامع فی شرح جمع الجوامع (در کنار سیوطی)

* شرح رضی بر کافیه

* حاشیه الصبان

* خصائص ابن جنی (بسیار خوب)


سوالات را در نظرات پاسخ میدهیم.

۱۸۰۲ بازدید

چگونه اوقات فراغت خود را پر کنیم؟

محصّل را ممکن است در طیّ روز بواسطه ی انغمار (1) در مباحث علمی و فکری، خستگی و کسلی روی آورد ، در این وقت شایسته است جان خود را به لطایف حکمی که در کتابهایی چون کشکول شیخ بهائی و مستطرف و عقد الفرید و محاظرات راغب و دواوینی چون حافظ و دیوان شمس و مثنوی معنوی و شاهنامه ی فردوسی و ... ترویح نماید . مبادا که در این حین مشغول بازی های مختلف و اباطیل گوناگون شود و وقت خود را صرف اموری کند که نقشی برای کسب کمالات انسامی او ندارد . بلکه مطابق با ذوق خود به مطالعه ی تاریخ و سیر در سرگذشت علماء و صلحاء نماید . و یا اینکه در کتاب هایی گشت و گذار نماید که پیرامون عجائب و غرائب نظام آفرینش به خصوص بدن طبیعی نگاشته شده اند ، به دستورات طبّی مراجعه کند ، خواصّ گیاهان را مطالعه نماید ، اخلاق حیوانات را بررسی نماید ، و ده ها کار دیگر که هم برای انبساط و ترویح روح مناسب است و هم اینکه وقت صرف نمودن در آن ها موجب بطلان عمر آدمی نمی شود.

۱ ۲
عربی لسان مبین و زبان متین و کلید فهم آیات قرآن کریم و روایات است. این وبلاگ در نظر دارد مرجع مناسبی برای طلاب و دانش پژوهان گرامی برای بحث و تتبع در ادبیات عرب باشد. زیرا ادبیات عرب مقدمه ای برای فهم قرآن کریم است و این مهم حاصل نمیشود الا با فهم علوم عربی.
نقشه سایت استفاده از مطالب سایت ادبیات عرب با ذکر منبع بلامانع است