ادبیات عرب

هر کلمه در زبان عرب از چند حرف تشکیل می شود که حروف تشکیل دهنده آن از دو حال خارج نیستند یا اصلی هستند و یا زاید که باید شناخته شود که این مطلب بسیار مهم است چون در موارد مختلفی لازم است از جمله وزن کلمه و ....
اما از چه راههایی باید این حروف را از یکدیگر تشخیص بدهیم؟
برای شناخت این حروف از یکدیگر ده را وجود دارد که در این پست این ده راه را برای دوستان بیان میکنیم.
ده راه شناخت حروف اصلی از زائد عبارتند از:

گویند: شاگردى از استادش پرسید که حروف زیاده چیست و چنداند؟ استاد در جواب گفت: «سألتمونیها»؛ شاگرد گمان برد که پیش از آن بپرسید و اکنون او را به جواب پیش احاله کرد؛ به استاد گفت: من بجز این بار نپرسیدم؛ استاد گفت: «الیوم تنساه»؛ شاگرد گفت: بخدا فراموش نکردم؛ استاد گفت: اى گول دو بار پاسخ پرسشت را بشنیدى.

و نیز آن ده حرف را این جمله «هویت السّمان» حائز است. آورده ‏اند که مبرد از مازنى درباره حروف زیاده پرسید، مازنى گفت:
 هویت السّمان فشیّبننی‏         و قد کنت قدما هویت السّمان‏     
 مبرد گفت: من تو را از حروف زیاده مى‏پرسم و تو براى من شعر انشاد مى‏کنى؟!
مازنى گفت: دوبار سؤالت را جواب دادم.
و دیگرى نیز نیکو سروده است:
 سئلت حروف الزائدات عن اسمها         فقالت و لم تبخل: «أمان و تسهیل‏     

منبع: هزار و یک کلمه، علامه حسن زاده آملی، ج‏5، صفحه391