با مطالعه این مطلب خواهید دید که در زبان عربی، گاهی با تغییر یک اعراب، معنا به کلی دگرگون می شود و حتی ممکن است موجب معنایی غلط و ناروا شود.
شما را دعوت به خواندن می کنیم:
در آیه 28 سوره فاطر آمده است:
"إِنَّمَا یَخْشَى اللَّهَ مِنْ عِبَادِهِ الْعُلَمَاءُ"
معنای این آیه شریفه بدین گونه است:
"از میان بندگان او، تنها علماء از خداوند می ترسند.
اما در این آیه روایت عجیبی هم وارد شده است، که معنای آیه را به کلی دگرگون می کند:
قرائت مشهور این آیه به نصب "الله" و رفع "العلماء" است که معنای آن را خواندید. اما در یک قرائت دیگر، کلمه "الله" به رفع و کلمه "العلماء" به نصب خوانده شده است (بر خلاف قرائت مشهور، همانطور که می بینید).
بر این اساس، معنای آیه به کلی دگرگون می شود:
"از میان بندگان او، خداوند فقط از علماء می ترسد" (العیاذ بالله).
بسیاری از کسانی که این قرائت را ذکر کردند آن را شاذّ و حتی بی اساس ذکر کرده اند.
بررسی این روایت:
- این روایت در برخی کتب از جمله کتاب کشاف زمخشری ذکر شده است. (1)
- سیوطی این روایت را در مثال نقل توسط افراد غیر ثقه ذکر کرده و آن را ضعیف شمرده است. (2)
- ابوحیان در تفسیر بحر المحیط آن را از قرائات شواذّ می شمارد. (3)
- ثعلبی در کتاب الکشف و البیان، این قرائت را به ابوحنیفه نسبت داده است. (4)
- در تفسیر بیضاوی آمده است: اگر فرضا این روایت را قبول کنیم، باید معنا را تاویل کنیم تا صحیح باشد. به این صورت که خشیت خداوند، استعاره برای تعظیم است زیرا چیزی که عظیم است مورد خشیت واقع می شود. اصل عبارت این چنین است: "توجیه هذه القراءة لو ثبتت: على أن الخشیة مستعارة للتعظیم فإن المعظم یکون مهیبا" (5)
